ارزیابی سیستم های آبیاری دشت قزوین با تعیین راندمان های آبیاری کلاسیک و نئوکلاسیک

راندمان آبیاری یکی از ‏شاخص‏های مهم ارزیابی سیستم‏های آبیاری است. هدف این پژوهش ارزیابی سیستم های آبیاری سطحی و تحت فشار با روش نئوکلاسیک راندمان (راندمان خالص و راندمان مؤثر) و مقایسة نتایج به دست آمده با نتایج ارزیابی سیستم‏ها به روش کلاسیک است. بدین منظور، 2000 هکتار از اراضی تحت پوشش شبکة آبیاری قزوین، که انواع مختلفی از سیستم‏های آبیاری را شامل می شود، انتخاب شد. ارزیابی سیستم‏ها طی دو مرحله، اوایل و اواسط، از مرحلة رشد در طول تابستان 1390ـ1391، انجام شد. نتایج نشان داد که راندمان کلاسیک آبیاری در روش سطحی در مراحل ابتدایی و اواسط رشد به ترتیب برابر با 9/5 و 8/27 درصد است. همچنین، در روش بارانی، پایین ترین مقادیر نتایج این ارزیابی به روش خطی مربوط بود ( 8/11 و 6/45 درصد به ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد). بیشترین تفاوت مقادیر راندمان خالص و راندمان کلاسیک به سیستم آبیاری سطحی ـ جویچه‏ای مربوط بود (2/41 و 9/44 درصد به ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد). در همة سیستم‏های آبیاریِ بررسی شده و در هر دو مرحلة ارزیابی، مقادیر راندمان مؤثر نسبت به راندمان خالص کمتر بود و مقادیر این تفاوت در سیستم آبیاری سطحی ـ جویچه‏ای 1/37 و 2/22 درصد، به ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد به دست آمد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد راندمان مؤثر بیان بهتری در زمینة مناسب بودن مدیریت آبیاری در مقیاس مزرعه و نحوة انجام دادن آبیاری دارد؛ در حالی که راندمان خالص فقط مفهوم استفادة مجدد از تلفات مفید را در مقیاس مکانیِ بزرگ تر از مزرعه لحاظ می‏کند.